Giriş: “İntihar Riski ve Önleme” Neden Bu Kadar Kritik?
İntihar riski ve önleme, klinik psikolojinin en hassas, en önemli ve en bilimsel şekilde ele alınması gereken alanlarından biridir.
Öncelikle şunu bilmelisiniz:
🧠 İntihar düşüncesi bir zayıflık değil; dayanılmaz duygusal acının bir sonucudur.
Bununla birlikte intihar riski çoğu zaman dışarıdan görünmez. Bu nedenle uzman desteği almak, erken uyarı işaretlerini tanımak ve doğru müdahale planı oluşturmak hayati önem taşır.
Uzman Klinik Psikolog Mert Aktaş, İntihar riski değerlendirmesinde BDT, ACT ve nörobilim temelli klinik protokoller uygular.
Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü’nün intihar önleme rehberleri de klinik psikoloji alanında yol göstericidir.
(Outbound link – WHO Suicide Prevention:
https://www.who.int/health-topics/suicide#tab=tab_1)
İntihar Riski ve Önleme Nedir?
“İntihar riski ve önleme”, bireyin kendine zarar verme veya yaşamına son verme düşüncelerinin değerlendirilmesi, anlaşılması ve bu riskin azaltılması için gerekli koruyucu adımların planlanmasıdır.
Bu süreç üç temel bileşenden oluşur:
- Erken tanı
- Doğru klinik değerlendirme
- Bilimsel müdahale planı
İntihar Riskinin Temel Belirtileri
Aşağıdaki ipuçları “alarm sinyali” niteliğindedir:
- Yaşamı anlamsız hissetme
- Umutsuzluk ve tükenmişlik
- “Keşke hiç olmasaydım” tarzı ifadeler
- Veda niteliğindeki konuşmalar
- Eşyaları dağıtma
- Alkol veya madde kullanımında artış
- Öfke patlamaları veya içe kapanma
İntihar riski ve önleme sürecinde klinik psikolog tüm bu belirtileri bütüncül şekilde ele alır.
İntihar Riskini Artıran Faktörler
Biyolojik Faktörler
- Ailede intihar öyküsü
- Duygudurum bozuklukları
- Nörobiyolojik hassasiyetler
Psikolojik Faktörler
- Travma
- Yoğun kaygı
- Depresyon
- Düşük stres toleransı
Sosyal Faktörler
- Yalnızlık
- Aile içi çatışma
- İstismar
- Ekonomik sorunlar
(NIMH – Risk Factors for Suicide:
https://www.nimh.nih.gov/health/topics/suicide-prevention)
Klinik Psikoloğun Rolü: Bilimsel ve Etik Müdahale
1. Klinik Değerlendirme
İntihar riski ve önleme sürecinin ilk adımı riskin derecesini belirlemektir:
- Pasif düşünce mi aktif düşünce mi?
- Plan var mı?
- Araçlara erişim var mı?
- Önceki girişimler mevcut mu?
Bu aşama, yapılandırılmış klinik görüşme protokollerine göre yapılır.
2. Güvenlik Planı Oluşturma
Klinik psikolog danışanla birlikte bireysel bir “güvenlik planı” oluşturur:
- Tetikleyiciler
- Destek alınacak kişiler
- Kriz anında yapılacak adımlar
- Ortam düzenlemeleri
Bu plan, intihar riski ve önlemenin merkezindedir.
3. BDT ve ACT Temelli Müdahaleler
BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi)
- Umutsuzluğu artıran düşünceleri tanımlar
- Alternatif düşünce üretir
- Problem çözme becerileri güçlendirilir
ACT (Kabul ve Kararlılık Terapisi)
- Duygularla savaşmayı azaltır
- Değer odaklı yaşam oluşturur
- Psikolojik esnekliği artırır
4. Gerektiğinde Psikiyatri İşbirliği
Orta-yüksek risk durumlarında klinik psikolog:
- Psikiyatrist ile iletişim kurar
- İlaç desteği değerlendirilir
- Gerektiğinde hastane yönlendirmesi yapılır
İntihar İçin Koruyucu Faktörler
- Sağlam sosyal destek
- Aile bağları
- İnanç sistemi
- Amaç duygusu
- Düzenli terapi
- Duygusal düzenleme becerileri
Bunlar intihar riski ve önleme sürecinde hayati öneme sahiptir.
Günlük Hayatta Risk Azaltıcı Öneriler
- Aşırı yalnız kalmamaya çalış
- Açık iletişim kur
- Duygularını yazıya dök
- Alkol/madde kullanımını sınırla
- Düzenli uyku ritmi oluştur
- Profesyonel destek almayı erteleme
SSS – Sık Sorulan Sorular
İntihar düşüncesi olan biri mutlaka hastaneye mi gitmeli?
Hayır, her zaman değil; ancak orta-yüksek risk varsa değerlendirme gerekir.
Sadece konuşmak yeterli olur mu?
Klinik müdahale gerekir; yalnızca sohbet riskli olabilir.
İntihar düşüncesi geçer mi?
Evet. Terapiyle duygusal yük azalır, yaşam yeniden anlam kazanır.
Sonuç: İntihar Riski Ciddidir, Ama Önlenebilir
İntihar riski ve önleme, bilimsel, etik ve hassas bir süreç gerektirir.
Doğru değerlendirme ve terapiyle birçok danışanın yaşamı değişmektedir.
Uzman Klinik Psikolog Mert Aktaş,
BDT–ACT temelli klinik müdahalelerle intihar riski değerlendirmesi yapar ve güvenlik planı oluşturur.
👉 Profesyonel destek için randevu oluşturabilirsiniz.
🌿 Hayat Değerlidir. Yardım Almak Güçtür.
İntihar düşünceleri değişebilir, umut yeniden kurulabilir.
